PUSULA

          

Silva Pusula

A-Cetvel
B-Hareket Yönü
C-Mesafe ölçmede kolaylık sağlayan ölçekli cetvel
D-Şeffaf yüzey
E-Hedef Açısı Okuma Çizgisi
F-Pusula İçindeki Kuzey-Güney Çizgileri
G-Pusula Açı Kadranı
H-Pusulanın Kuzey Ucu.

Şeffaf olmasından dolayı haritanın ölçeği ile aynı ölçekte olan cetvel ile mesafe ve açı ölçümü kolaylığı sağlar ve çok hafiftir. Silva pusula ile şunları yapabiliriz;

1-Haritada mesafe bulma

1:25000 ölçekli bir haritada 1cm 25000 cm,250 m ve 0.25 km dir.1 mm ise 25 metredir. Haritadaki her kare 1 km2 dir.

2-Kuzeyi Bulma

Üç çeşit kuzey vardır.

Gerçek kuzey: Kuzey kutbunun olduğu kuzeydir.

Harita Kuzeyi: Haritadaki kuzey ve güney çizgilerinin gösterdiği kuzeydir.

Manyetik Kuzey: Pusula iğnesinin gösterdiği kuzeydir. Manyetik kuzey bölgeden bölgeye değişiklik gösterir. Bu değişiklik haritalarda belirtilir.

3-Haritayı Yerleştirmek

Bulunduğunuz yeri biliyor iseniz çevrenizdeki nehir, tepe, köprü gibi işaretlerin yönüne haritayı çevirmek suretiyle haritayı yönüne koyabiliriz. İkinci yol olarak haritayı yere yayarız pusulanın kuzey oku ile haritanın kuzey oku aynı yöne gelene kadar haritayı çeviririz.
Haritadan Pusulaya Hedef Açısı Alma

Görüş mesafesinin az olduğu bir alanda haritadan hedef açısını bulup, pusulayı ayarlayarak pusula ile yola devam edilebilir. Haritayı yere koyun gideceğiniz nokta ile bulunduğunuz noktayı bir çizgi ile birleştirin.(Haritanın kuzey yönüne konması gerekli değildir.)

Pusulanın uzun kenarı hedefi gösterecek çizgi üzerine yerleştirin.

Pusulanın kuzey-güney çizgilerinin haritanın kuzey -güney çizgileri ile paralel olana kadar çevirin.

Haritadaki X harfi ile gösterilen çizgi (Kuzey-Güney Çizgisi) Pusula yuvasındaki Y çizgisine paralel olacaktır.  

 

	Hedef açısı okuma noktasından hedef açısını okuyun.
	Pusula iğnesi manyetik kuzeye saptığından manyetik farkı ekleyin veya çıkarın.
	Avrupa ülkelerinde manyetik fark hedef açısına eklenir.
	Pusula yuvasındaki değeri yeni değere göre değiştirin.
	Pusulayı haritadan kaldırın ve yere paralel tutun.
	Pusula yuvasının kuzey-güney çizgileri ile pusula iğnesinin kuzey-güney iğnesi çakışıncaya kadar kendi etrafınızda dönün.
	Pusulanın hareket okunun yönü gideceğiniz yöndür.

Bu işlemler esnasında açı hatası yapmamaya dikkat etmelisiniz. Yapacağınız küçük açı hataları hedefinize ulaşmada büyük hatalara neden olur. Aşağıdaki şekilde yapılan 10 derecelik hata 1000 metrede 100 metrelik sapmaya neden olmaktadır.

4-Pusuladan Haritaya Hedef Açısı Alma Bir zirveyi saptamak:
Pusulayı yere paralel tutup,hareket yönü okunu zirveye doğru çevirin.

           

        Pusulanın kuzey iğnesi,pusula yuvasının kuzey yönü ile çakışıncaya kadar pusula yuvasını çevirin. Hedef açısını okuyun ve manyetik farkı bu değerden çıkarın.Yeni değeri hedef açısı okuma çizgisine getirin.

 

 

Mercekli Pusula

        Farklı amaçlar için sağlam ve dayanıklı imal edilmişlerdir. Hedef açısını, kapakta bulunan ince çelik tel ve açıyı okumaya yarayan mercek üzerinde bulunan yarık vasıtası ile (gez-göz-arpacık gibi) çok hassas ölçebiliriz.

 

      

PUSULA
             Doğa yürüyüşünde yolları ve patikaları izlemek istemiyorsan bir pusulaya ihtiyacın olacak. Pusula enerji hatlarından 55 metre, telefon hatlarından 10 metre, çelik demir malzemeden en az bir metre uzakta kullanılırsa doğru değer verir.

 

 PUSULA NASIL ÇALIŞIR?

Pusulanın en önemli parçası manyetik bir iğnedir. Bu iğne ser. Serbestçe hareket edebilecek şekilde  pusula gövdesine monte edilmiştir İğne serbest kaldığında her zaman aynı yönü gösterir. Bunun neden yeryüzünde iğneyi çeken bir gücün olmasıdır. Yeryüzü bir ucu kuzeyde diğer ucu güneyde olan büyük bir mıknatıs gibidir. Dünyanın manyetikliği pusula iğnesinin manyetik kuzeye doğru dönmesine neden olur.

İğnenin kuzeyi gösteren ucu kırmızıya ya da siyaha boyanmıştır. Bazı pusula iğnelerinde ise uç bir ok başı gibi sivridir. Hatta bazılarında iğnenin kuzeyi gösteren ucunda N harfi vardır.

 

PUSULA NASIL OKUNUR?

Pusulayı okumak belirlenmiş bir noktaya götüren yönü derecelerle bulmak anlamına gelir. Derecelerini  öğrenmek istediğin nirengi noktasına yüzünü dön. Pusulayı önünde bel seviyesinde ya da biraz daha yukarıda düz olarak tut. Pusulanın tabanındaki "gidilecek yön" ok yönünde ileride duran nirengi noktasını göstersin. Şimdi pusulanın iğnesi pusulanın gövdesi üzerindeki sabit kuzey oku ile çakışıncaya kadar pusulanın gövdesini çevir. Pusulanın kuzey ucunun pusula gövdesinin üst tarafındaki N (Kuzey)'i gösterdiğinden emin 01. Gidilecek yön okunun pusula gövdesine değdiği noktada bulunan dereceyi oku.

Bir haritayı pusula ile doğru yöne koymak için önce pusulanı (Kuzey) 360 o'ye ayarla. Pusulanı, bir kenarı haritanın kenarında manyetik kuzey çizgisine gelecek şekilde haritanın üzerine koy. Pusulayı ve haritayı, pusula iğnesi kuzey ucu N'yi gösterecek sat kuzey oku ile çıkıncaya kadar birlikte döndür. İşte haritan doğru yöne kondu.

 

İKİ KUZEY

Harita ve pusulayı birlikte kullandığında iki kuzey olduğunu unutma. Harita gerçek kuzeye göre çizilmiştir. Haritandaki bütün boylamlar coğrafi kuzey kutbunu gösterir. Pusulanın kuzey ucu manyetik kuzeyi yani gerçek kuzeyi, kuzey kutbunun 1.600 km. Güneyinde Kuzey Buz Denizinde bulunan BATHURST adasını gösterir. Haritanın boylamları ile pusulanın iğnesinin gösterdiği kuzey arasındaki farka "sapma açısı" denir. Bu sapma nedeni ile pusulan ve haritanı birlikte kullandığın her durumda bu farkı göz önünde bulundurmalısın.

 

HARİTANA PUSULA DİLİ KONUŞTUR
  Harita yönleri ile  pusula  yönleri  arasındaki  farkı ortadan kaldırmak için haritanla pusulanın birbiri ile uyumlu  olmasını sağla.  Bunu   yapabilmek  için  de  haritanın  üzerine  manyetik  kuzey  güney  çizgilerini  çiz (Haritanın  altındaki  manyetik  kuzey ile  gerçek  kuzeyi  belirleyen  üçgeni  bul. Bu  üçgenin  manyetik  kuzeyi belirleyen  kenarından  haritanın  yukarısına  doğru bir çizgi çiz. Daha sonra bu çizgiye paralel başka çizgiler çiz.
  Bu haritadaki çizgiler gerçek kuzey çizgisinin 14 derece batısındadır.

 

HARİTA VE PUSULAYI BİRLİKTE KULLAN
  Harita manyetik kuzey güney çizgilerini çizdikten sonra aşağıda anlatılan 3 basamağı izleyerek harita ve pusulanı  birlikte  kullanabilirsin.  Topografik  haritanda  bir rota  belirle, bu rota üzerinde yol kavşakları, binalar, köprüler vb.  Gibi 5 ana nirengi noktası tespit et.  Pusulanı hareket noktasından ilk nirengi noktasına gidiş yönünü gösterecek şekilde ayarla,  şimdi yola çıkabilirsin.  İlk nirengi noktasına  ulaştığında  pusulanı tekrar ikinci nirengi noktasına giden yönü gösterecek biçimde ayarla. Varacağın son noktaya ulaşıncaya kadar aynı şekilde devam et.

 

HARİTA VE PUSULAYI BİRLİKTE KULLANMANIN BASAMAKLARI
  1.  Basamak:  Pusulanı,  pusula  tabanının  uzun  kenarı  başlangıç ve varış noktalarına değecek ve taban üzerindeki "Gidilecek Yön Oku" gitmek istediğin yönü gösterecek şekilde haritanın üzerine koy.
  2. Basamak: Pusulanın tabanını haritanın üzerinde hareket etmeyecek şekilde sıkıca tut. Pusulanın iğnesini dikkate almayarak, pusula üzerindeki sabit kuzey oku, haritada çizdiğin kuzey güney manyetik çizgilerine paralel oluncaya kadar pusula ve haritanı birlikte çevir. Okun ucu haritanın üst tarafını (kuzey tarafını) göstermelidir.
  3. Basamak: Pusulanı haritandan kaldır ve gidilecek yön oku, ileriyi gösterecek biçimde önünde tut. Pusula iğnesinin kuzey ucu, pusula gövdesindeki kuzeyi gösteren okun üzerine gelinceye kadar kendi etrafında dön. Şimdi pusulanın tabanındaki gidilecek yön oku gitmen gereken yönü gösteriyor. Bu yönde bir nirengi noktası belirle ve bu nirengi noktasına doğru ilerle. Bu noktaya varıldığında başka bir nirengi noktası belirle. Çizdiğin rotada ilerlerken düz bir çizgi üzerinde ilerleme zorunda değilsin. İyi bir Oryantiring'ci gideceği noktaya en kısa zamanda ve en kolay varmak için tüm bilgisini kullanır.

 

            GPS (GLOBAL POSİTİONİNG SYSTEM)
  Dünya  etrafında  dönen  24  uydudan  sürekli  aldığı  sinyallerle bulunduğumuz koordinatları tespit eden, istediğimizde bunları hafızasına alan ve ilerde tekrar bu noktaya dönmemizi sağlayan el büyüklüğündeki yardımcı alete  GPS denilmektedir.  GPS  gece ve  gündüz koşullarında belirli noktalar arasını gidebilmemizi sağlar. Pusula amacıyla da kullanılır. Hedefe yönelik güzergahtan sapmamız durumunda bizi ikaz eder.
  GPS le  15  metrelik  bir  hata ile  daha önceden  belirlediğimiz  bir  noktaya  tekrar  gidebiliriz. GPS bize hızımızı,  toplam  yürüyüş  mesafemizi,  hedefe  kalan  mesafeyi,  ortalama  hızla  hedefe  varış  zamanımızı verir. Ayrıca bulunduğumuz irtifa (yükseklik) bilgisi de GPS ten öğrenilebilir. 

 

PRATİK YÖN TAHMİNLERİ

            YÖN BULMA
      Dünya üzerinde bulunduğumuz yeri harita ve aletler kullanarak belirleyebiliriz. Bulunduğumuz noktadan diğer bir noktaya giderken, yürüdüğümüz yönü rota olarak adlandırırız. İki nokta arasında birçok engeller, tepeler, ormanlar, göller ve nehirler yer alabilir. Önemli olan bir yerden diğerine giderken, saydığımız bu engelleri aşarken rota dediğimiz yönümüzü kaybetmememizdir. Yapılan araştırmalarda bir kişi bilmediği bir arazide hareket ediyorsa bir müddet sonra yön duygusunu kaybettiği görülmektedir. Yürüyüş sırasında, yaşamlarında sağ ayağını kullanan insanların kuvvetli olan bu ayakları ile sola göre daha uzun adım attıkları görülmektedir. Bu nedenle düz bir doğru üzerinde yürüdüklerini zanneden kişilerin rotalarından sola doğru saptıkları ve zaman içinde sola doğru çok geniş bir yay çizdikleri görülmektedir. Sonuçta umdukları yere ulaşamadıkları gibi nerede olduklarını da bilememektedirler. Son yıllarda ülkemizde doğada etkinlik gösteren kişilerin sayısı artmıştır. Bu sayı artışı beraberinde kazaları ve kaybolma olaylarını getirmektedir. Yön saptama çok kesin ve net bir hadisedir. Doğada yürüyen bir kişi net olarak nerede olduğunu bilmeli veya kaybolduğunu kabul etmelidir.

Pusula ve şimdi öğreneceğimiz yöntemlerle yer yüzeyinde ancak yön saptaması yapılabilir. Yani ancak istenen rotada yürümek mümkün olabilir. Yeryüzü üzerinde nerede olduğumuz sorusunun cevabı farklı aletler gerektirir. Bu aletlerden elde ettiğimiz sonuç ile enlem ve boylamımızı derece, dakika ve saniye cinsinden öğrenebiliriz. Bu bilgi ancak bir haritaya aktarıldıktan sonra o anki haritadaki yerimizi bilebiliriz.

Sonuç olarak doğada yönümüzü belirlemeden önce kabaca nerede olduğumuzu bilmek zorundayız. Ancak bundan sonra nereye gideceğimizi düşünüp sonra yönümüzü saptamalıyız.

PRATİK YÖN TAHMİNLERİ

 

Güneşle Yön Tayini :

Güneşle yön tayininin en basit şekli şudur:

Ayarı doğru bir saatle işe başlanır. Önce saatimizin akrebinin güneşe doğru tutarız. 12 sayısı ile akrebin oluşturduğu açının açı ortası bize güneyi bildiriri. Bu kural kuzey yarımküre için geçerlidir.

Güneş ile yön bulmanın başka bir çok yöntemi vardır. Bunlardan en basit olanı güneşin doğudan doğup batıdan battığıdır. Yine yere dik olarak çakılan bir sopanın saat 12:00'deki gölgesi, dünyamızın kuzey yarımküresinde sopanın tam dibine düşmez, biraz kayar. İşte sopanın dibinden biraz dışarıya olan bu gölgenin bulunduğu yön bize kuzeyi verir Güney yarımkürede ise bunun tam tersi olur. Saat 12:00'de ekvator da dikilen bir sopanın gölgesi olmaz.

Parlak güneşli bir günde bir sopa ve gölgesi yardımı ile yön tayini yapılabilir. Sopanın gölgesi işaretlenir. Bir süre sonra yer değiştiren gölge ucu tekrar işaretlenir. Bu iki işareti birleştiren çizgiye dik doğru S - N eksenidir. Birinci işareti sola ve ikinci işareti sağınıza aldığınızda yüzünüz kuzeye bakmaktadır.

  

 Yıldızlarla Yön Bulma:

Bilindiği gibi gökyüzünde birçok irili ufaklı yıldız vardır. Kutup yıldızı dediğimiz ya da kuzey yıldızı dediğimiz yıldız coğrafi sabit yıldızlardır. Yani hareket etmezler, ama dünyamız döndüğü için bunlar hareket ediyor gibi görünür. Bu özelliklerden de yararlanılarak yön bulunabilir; önce yere biri kısa biri uzun öyle iki sopa çakılır ki, bu iki sopanın uçları seviyesinden bir sabit yıldız görünmelidir. Bundan sonra beklenir ve bir süre sonra da sabit yıldızın yavaş yavaş sopaların ucundan baktığımız yönde çıkmakta olduğu görünür. Yıldız eğer sola doğru kayarsa, baktığımız yön kuzeydir. Yaldız sağa doğru kayarsa güney, yukarı doğru kayarsa doğu, aşağıya doğru kayarsa batı olur. Bu yönteme sabit yılız kaymalar ile yön bulma denir.

Dünyamızın kutup noktalarından geçen hayali eksen çizgisi kutup yıldızının çok yakınından geçmektedir. Bu nedenle geceleyin yıldızlar ve gezegenler hareket halinde iken (dünyanın kendi etrafında dönüşünden dolayı) kutup yıldızı sabit kalır. Doğada herhangi bir yıldızı hedef alıp yürür iseniz, yıldızın hareketinden dolayı düz bir çizgide yürüyemezsiniz.

 Dünyanın dönüşünden ötürü kutup yıldızı çevresinde diğer yıldızların dönüşü. “Görüntü” fotoğraf filminin uzun pozlandırılması ile elde edilmiş. (Corbis.com)"

 

Bu nedenle gökyüzünde yalnızca kutup yıldızını bularak onun kuzeyi gösterdiğini bilerek, amaçladığınız yönde yürüyebilirsiniz. Kutup yıldızını bulmak için belirgin bazı yıldız guruplarını bilmek zorundasınız. (Bu bilgiler kuzey yarım küresinde geçerlidir)

Büyük Ayı yıldız gurubu 7 yıldızdan oluşur. Görünümü eğik duran kahve cezvesine benzer. Sapın karşısında yer alan kenarın uzunluğunu 5 le çarptığımızda ve kenar yönünde kutup yıldızını buluruz. Kutup yıldızını doğru bulduğumuzdan emin olmak için yan yatmış ve beş yıldızdan oluşan bir W harfine benzeyen Cassiopeia yıldız gurubunu kullanırız. Büyük W nun ortasındaki yıldız,  kutup yıldızı doğrultusundadır. (Lütfen çizimleri inceleyiniz)

 

 

    

Büyük Ayı Yıldız Gurubu                              Cassiopeia Yıldız Gurubu

                                                       

KUTUP YILDIZININ BULUNMASI  

 

      

 

          Kerteriz Yöntemiyle Yön Bulma:

Doğada gidilecek yön için belirli cisim ve işaretleri hedef alıp yürüyün.

 

Saat ile Yön Tayini :

          Yaklaşık olarak coğrafi kuzey ve güney istikametlerini bulmak için saatten faydalanılır. Kuzey yarım kürede saatin akrebi güneşe çevrilir. Saat 12 ile akrep arasındaki açının açıortayı güneyi ters uzantısı ise kuzeyi gösterir. Yönün hangi ucunun kuzey olduğunu bulmak için güneşin öğleden önce doğuda olduğu akılda tutulmalıdır.

                     Gölge yöntemi :

 Ucuna taş bağlanmış bir ip ağaç dalına asılarak yerden 1-2 cm yükseklikte bağlanır. Saat 11.00 de taşın gölgesinin ucuna bir kazık çakılır. ( A noktası)

Bu kazık ile taşın ucu arasındaki açıklık yarıçap olmak üzere toprağa bir kavis çizilir.

Saat 13.00 te ipin yer değiştiren gölgesinin kavisle çakıştığı noktaya  yeni bir kazık çakılır. (B Noktası) A ve B noktaları arasındaki düz hattın uzunluğu bulunarak yarısı alınır, düz hat üzerinde işaretlenir. Bulunan C noktası kuzey yarım kürede hakiki kuzeyi, güney yarım kürede hakiki güneyi gösterir.

KAYBOLMAMAK

Kaybolmak, izcilerin sözlüğünde olmayan bir kelimedir. İzcilerin sözlüğünde buna karşı gelen olsa olsa “Kısa süren bir şaşkınlık” kelimesi olabilir. İzci, arazide yürüyüş kurallarını iyi bildiği için kaybolamaz. İşte kaybolmamak için, ya da kaybolma ihtimali olanlara anlatılması için sizlere aşağıdaki bilgileri veriyoruz. Kaybolduğunuzu anladıysanız, sıra ile aşağıdakileri yapmaya çalışın.

• Paniğe kapılmayın, Durun, oturun, düşünün,

• Bulunduğunuz yere, geldiğiniz yönü anlayabileceğiniz bir işaret koyun

• İşaretli noktayı kaybetmeden, geldiğiniz yolu bulmaya çalışın

• Başaramazsanız işaretli noktaya geri dönün O anki şartları göz önünde bulundurun ve düşünün, sizi kısa zamanda bulabilecek arkadaşlarınız var mı? Gece olmadan bulunma ve ya yolu bulma ihtimaliniz var mı? Eğer bu sorulara cevap “yok” ise,

• Gece için bir barınak hazırlayın,

• Hava kararmadan önce, bir gecelik yakacağınızı toplayın.

• Hava kararmaya başlarken ateşinizi yakın Geceyi geçirince korkunuz azalacaktır. Moralinizin iyice düzelmesi için bir şeyler yemeniz lâzımdır.

• Yüksek bir yere çıkarak, duman, deniz, akarsu, yol, patika benzeri işaretler görmeyi çalışın

• Bulunduğunuz noktadan arazinin krokisini çizmeye veya hafızanıza kaydetmeye çalışın

• Eğer yukarıda bahsettiğimiz işaretlerden birini görürseniz, buna doğru en kısa yoldan yürüyüşe geçiniz.

• Eğer sizi arayacaklarına eminseniz ve yiyecekle suyunuz yeterliyse, bir süre daha bulunduğunuz yeri terk etmeyin

• Akar suları akış istikametinin altına doğru, yani aşağılara doğru takip ederseniz, sonunda bir yerleşim yerine varırsınız. Çünkü yerleşmeler genellikle akarsu kenarlarındadır

• Duyulup, görüleceğinizi anladığınız zaman işaret veriniz

• Kaybolmadan önce hareket ettiğiniz noktayı, ya da kaybolduğunuzu anladığınız noktayı devamlı hatırınızda tutmaya çalışınız.

• Kaybolduğunuz noktadan itibaren, belli aralarla, dal, taş gibi malzemelerle yere oklar çizin. Okların ucu gittiğiniz yönü göstersin

• Hep aynı doğrultuda yürüyün, bunu başarabilmek için tabiatta düz yürüme kuralını mutlaka uygulayın, bu kuralı uygulamazsanız, mutlaka daire çizip aynı noktaya dönersiniz.

• Durduğunuz zaman yönünüzü kaybetmemek için yere, gideceğiniz yönü gösteren işaretler koyun

• Mesafe tahminleri yanıltıcıdır, tahmininizi 3 ile çarpın, Mesafeye küçümseyerek bakın

• Unutmayın ki insan, düz bir arazide yaklaşık olarak saatte 4 kilometre yürür.

• Saatte 7 kilometre de yürüyebilirsiniz ama hızlı yürümek yerine ağır ve devamlı yürümeyi tercih edin

• Engebeli arazi, göl, bataklık gibi bir alan ile karşılaşınca, etrafını dolaşmanız gerekebilir. Böyle durumlarda gittiğiniz yönü unutmamak için alanın karşısında belirgin arka arkaya iki nokta tespit edin. Bulunduğunuz yerde de arka arkaya iki işaret tespit ettikten sonra alanı dolaşın.

• Dikkat edin, bu işaretlerin tamamı gideceğiniz istikameti göstersin

• Dinlenirken yüzünüz, gideceğiniz yöne dönük olsun

• Karlı bir arazide ilerliyorsanız, sis ya da tipi bastırmışsa uygun bir barınak bularak geçmesini bekleyin

• Böyle havalarda arazi engebeleri, uçurumlar, büyük birer tuzaktır ve siz bunu göremezsiniz. Düz yürüme kurallarını bilmek demek, kaybolmamak, bilmediği bir araziden kolayca çıkabilmek demektir. Yaradılışı gereği, insan görmeden yürümesi halinde mutlaka daire çizer. Orman, sis ve tipide yürümek de görmeden yürümek demektir. Geçen yıllarda, 4x8 km lik bir alanda 5 genç 11 gün kaybolmuşlardı. Eğer bilmiyorsanız, hemen arazide düz yürüme kuralını öğreniniz